Một trưa cuối thu, tôi tìm về làng Cù Lâm (xã Nhơn Lộc, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định)-nơi có làng nghề nấu rượu Bàu Đá nổi tiếng của đất võ Bình Định.
Nơi đây là một làng quê yên bình với lũy tre, đồng ruộng như bao làng quê khác của xứ Nẫu nằm bên dòng sông Côn hiền hòa. Nếu ai đó đi ngang qua, không nhìn thấy cổng làng ghi dòng chữ “Làng nghề rượu Bàu Đá” và “Cơ sở Tấn Phát-Nhà máy sản xuất rượu Bàu Đá” nằm ngay đầu làng thì khó lòng hình dung đây là xứ sở danh tửu của “đất võ-trời văn”. Tôi không quan tâm lắm đến cơ sở sản xuất rượu Bàu Đá bề thế theo kiểu công nghiệp án ngữ đầu làng Cù Lâm nên tiếp tục đi sâu vào trong xóm với chừng trên 30 nóc nhà. Đây là nơi cư ngụ của những người nông dân chất phác có truyền thống làm nghề nấu rượu Bàu Đá hàng bao thế kỷ nay.
Tôi sinh ra trên xứ sở “rượu Hồng Đào”. Nhưng đó cũng chỉ là thứ “tiên tửu” với những chàng lãng tử xứ Quảng hát rong để dọa những bậc đệ tử của Lưu Linh “chưa uống đã say…” cho vui thôi. Tuy tửu lượng cũng tương đối và bao năm “ăn nằm” với rượu cần của đồng bào Tây Nguyên, nhưng khi đụng đến rượu Bàu Đá với bạn bè xứ Nẫu thì dường như trận nào tôi cũng “rớt đài” khi chưa đủ 3 hiệp. Thế mới biết đệ nhất danh tửu này khi uống vô rất êm, vừa nồng cay, ngót ngót nơi cổ họng vừa thơm lừng khi đánh khà một tiếng, nhưng đến lúc ngà ngà mới thấy chất men nồng được cất lên từ mạch nước bên dòng Côn Giang đầy lãng mạn này đánh đổ ta từ lúc nào không biết…
Những người làm nghề nấu rượu Bàu Đá làng Cù Lâm không biết nghề nấu rượu nơi đây có từ khi nào; nhưng đến đời họ, dù giờ đây con đàn cháu đống, thì vẫn theo cái nghề cha ông truyền lại cùng phương pháp chế biến hoàn toàn thủ công với gạo đồng, nước giếng làng và nguồn men tại địa phương. Người ta kể rằng, từ thời Tây Sơn (năm 1776), các xóm làng dọc theo 2 bên bờ sông Côn đều có người chưng cất rượu rất ngon nhờ nguồn nước khe lạch, ao hồ trời ban cho vùng quê này. Khi ấy, có người biết nghề nấu rượu đã về định cư và truyền nghề cho nhiều người trong làng Cù Lâm. Và cứ thế, thế hệ sau nối tiếp các truyền nhân thế hệ trước làm nghề nấu rượu rồi thành làng nghề truyền thống rượu Bàu Đá như ngày nay.
Làng Cù Lâm gần kinh thành Quy Nhơn xưa (còn gọi là Thành Hoàng Đế). Thời Tây Sơn, người dân thường dùng danh tửu Bàu Đá dâng lên vua Thái Đức và Hoàng đế Quang Trung nên người đời hay gọi rượu Bàu Đá là “ngự tửu”. Truyền thuyết kể rằng, làng Cù Lâm xưa kia có cái bàu nước với nhiều đá bên dưới nên gọi là Bàu Đá; tên rượu cũng từ đó mà ra. Nhưng cũng có một truyền thuyết khác, đó là ngày ấy có người phụ nữ thường được gọi là bà Đấu về làm dâu làng này và mang theo nghề nấu rượu gia truyền. Từ đây, bà Đấu vừa phát triển nghề nấu rượu vừa truyền lại cho con cháu và bà con làng Cù Lâm. Khi bà mất đi, nhớ ơn người truyền nghề, họ tránh gọi tên tộc của bà mà nói trại đi thành “Bầu Đá” hay “Bàu Đá”. Ngày nay, dân làng Cù Lâm có lập miếu thờ “làng nghề rượu Bàu Đá” và hàng năm có cúng tế vào ngày 12 tháng Giêng (Âm lịch).
Rượu bàu đá chai sứ 350ml
Nhiều năm qua, rượu Bàu Đá đã trở thành thương hiệu nổi tiếng của xứ Bình Định và cả miền Trung, có thể sánh cùng rượu Làng Vân (tỉnh Bắc Giang)-danh tửu xứ Kinh Bắc, hay rượu Gò Đen (tỉnh Long An)-đệ nhất tửu phương Nam. Nếu có cuộc bỏ phiếu để chọn “quốc tửu” thì 3 loại danh tửu đại diện cho 3 miền này chưa biết ai thắng ai! Theo các bạn văn nghệ xứ Nẫu thì qua nhiều lần “đọ sức”, danh tửu Bàu Đá đang có phần lấn át bởi nồng độ và sự êm ái của rượu sau khi uống, không gây nhức đầu khi lỡ quá chén. Ngày nay, những người trong làng nghề Cù Lâm đã phát triển thêm nhiều loại rượu ngoài rượu chưng cất bằng nguyên liệu gạo, đó là rượu nếp Bàu Đá, rượu đậu xanh Bàu Đá... được thị trường ưa chuộng. Tuy nhiên, hiện đang có tình trạng sản xuất rượu tràn lan cũng “xưng danh” Bàu Đá nhưng thực chất không xuất xứ từ làng nghề rượu Cù Lâm, làm cho thương hiệu danh tửu Bàu Đá bị phai nhạt. Theo tìm hiểu, bình quân mỗi ngày một gia đình ở Cù Lâm chỉ sản xuất khoảng 30 lít rượu Bàu Đá các loại. Như vậy, với 32 gia đình “có chứng chỉ hành nghề” hiện tại thì lượng rượu Bàu Đá chính hãng xuất ra thị trường cả nước chỉ dưới 1.000 lít/ngày.
Người Bình Định có truyền thống tiếp đãi khách đến chơi nhà với đôi chung rượu Bàu Đá và gói nem Chợ Huyện, đặc sản quê hương đầy ý vị, đậm đà nghĩa tình. Cách uống rượu của người xứ Nẫu mang dấu ấn tinh thần thượng võ, không ép, ít sa lầy, họ chỉ mượn chất men nồng cay ấy tạo hưng phấn để đàm đạo câu văn, thế võ… cùng bè bạn, người thân. Nhà thơ Yến Lan ở bến Trường Thi-An Nhơn, trong bài “Xuân tảo” đã thể hiện phong thái “tiên tửu” của người Bình Định xưa nay: “Gió đêm chuốt nhọn bút mai đề/Chợt bóng hoa xuân sớm hiện về/Lắc chiếc lọ sành còn rượu nhín/Vọng lên đỉnh núi cụng vài ly”.
--------
Quý khách có nhu cầu mua Rượu Bàu Đá, vui lòng liên hệ theo thông tin bên dưới nhé (xem sản phẩm và giá rượu bàu đá tại website https://ruoubaudathanhtam.com):
CƠ SỞ RƯỢU BÀU ĐÁ THÀNH TÂM
ĐC : Thọ Lộc 1 – Nhơn Thọ – An Nhơn – Bình Định
ĐT: (0256) 383 7 384 – DĐ : 0914.140.178
Email: ruouthanhtam@gmail.com
Fanpage: https://www.facebook.com/ruoubaudachinhgoc
Websites: https://ruoubaudathanhtam.com – http://ruouthanhtam.mov.mn
No comments:
Post a Comment